اولین و مهمترین گام در نوشتن مقاله دانشگاهی، انتخاب موضوعی است که علم و دانش را ارتقا ببخشد و سنگ‌بنای دیگری برای علم و دانش باشد. در نتیجه بعید است که سردبیر مجله، مقاله‌ای را که سوال پژوهشی خوبی ندارد، بپذیرد.
مقدمه
شانس انتشار مقاله‌ای که سوال تحقیقاتی آن به وضوح تعریف شده باشد بسیار زیاد است. زیرا محققان دید شفاف‌تری در رابطه با پروتکل مطالعه، طراحی مطالعه و تجزیه و تحلیل داده‌ها خواهند داشت. محقق باید سوال پژوهشی را به خوبی تعریف کند. این‌کار تأثیر اولیه خوبی بر سردبیران مجلات و داوران همتا می‌گذارد. در مقابل، یک سوال پژوهشی که فرمول بندی ضعیفی دارد می‌تواند به طور جدی شانس انتشار مقاله شما را کاهش دهد. از جمله اثرات نامطلوب دیگر این است که به راحتی تصور میشود محقق در زمینه تحقیق به خوبی فکر نکرده است.
اگرچه یک مقاله می‌تواند به بیش از یک سوال تحقیقاتی پاسخ دهد، اما تمرکز روی یک سوال پژوهشی اولیه، تمرین خوبی است. چه چیزی باعث ایجاد یک سوال پژوهشی خوب میشود؟ پاسخ این سوال برای انواع مختلف مقاله و در رشته‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. چه در مورد شکسپیر، سلول‌های بنیادی و یا فرآوری فولاد مقاله بنویسید؛ چند معیار کلی وجود دارد که باید در نظر داشته باشید.
چه چیزی؟
اول از همه، هر سوال تحقیقاتی باید از مرحله‌ی”چه چیزی؟” عبور کند. یافته‌های حاصل از پیگیری این سوال باید مهم، جالب و معنادار باشد. هنگامی که نتایج احتمالی تحقیق خود را مشخص کردید، همیشه از خود بپرسید “چه چیزی؟”
به عنوان مثال، سوال تحقیق “آیا جراحان خوب انگشتان بلندی دارند؟” بسیار بعید است که منجر به دانش معناداری شود. از سوی دیگر، یک سوال هدفمند مانند “آیا تست‌های مهارت، عملکرد جراحی را در بین دستیاران، پیش‌بینی می‌کند؟” می‌تواند به متخصصان آموزش پزشکی کمک کند تا برنامه‌های آموزشی در رابطه با تکنیک‌های جراحی را بهبود ببخشند.
بدیهی نبودن سوال پژوهشی
فقدان اصالت در یافته‌ها و یا به عبارت دیگر، “بدیع و تازه نبودن” یکی از شایع‌ترین دلایل ردشدن مقالات از سوی مجلات است. ویراستاران مجلات علمی بر تازگی و «غیر آشکار بودن» تأکید دارند. سؤال تحقیق نباید از قبل پاسخی واضح یا غیرقابل انکار داشته باشد. از آن‌جایی که برخی از مجلات تا 90 درصد از مقالات ارسالی برای چاپ را رد می‌کنند، چیزی که اهمیت دارد این است که اطمینان حاصل کنید، مقاله شما به یکی از دلایل زیر برجسته و ارزشمند است:
- اطلاعات جدیدی را ارائه می‌دهد که کاربرد واقعی دارد و یا منجر به تحقیقات بیشتر می‌گردد،
- اطلاعات موجود را تأیید می‌کند و قابلیت تعمیم یا کاربرد آن‌ها را گسترش می‌دهد،
- یافته‌هایی را ارائه می‌دهد که با سایر مقالات متناقض است،
- مقالات را نقد و بررسی و تحلیل می‌نماید.
سؤالات پژوهشی خوب می‌توانند از تفکر انتقادی در مورد روش‌ها و مشکلات فعلی، به کارگیری مفاهیم یا روش‌های جدید برای مسائل قدیمی، و ایده‌هایی که هنگام آموزش موضوع خود به دیگران پدیدار میشود، ناشی شود.
گاهی اوقات تکرار قابل قبول است.
همه مقالات اطلاعات کاملاً ناشناخته‌ای را منتقل نمی‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است جالب باشد بدانیم:
- آیا مشاهدات سایر محققین را می توان تکرار کرد؟ (به ویژه اگر مشاهدات بحث برانگیز یا ضعیف اما قابل توجه باشد)،
- آیا یافته‌های یک جامعه در مورد سایرین نیز صدق می‌کند؟
- و یا روابط شناخته شده با استفاده از روش شناسی‌های جدید روشن میشود؟
مطالعه‌ای که یافته‌های سایرین را تأیید می‌کند و محدودیت‌های آن‌ها را برطرف می‌نماید بسیار مفید خواهد بود. اگر یافته‌های شما سه شرط بالا را برآورده می‌کند، احتمالاً یک سؤال پژوهشی ارزشمند دارید.
نکاتی برای یافتن و فرمول‌بندی سوال پژوهشی
بدیهی است که تجربه بالینی یا میدانی، و همچنین علایق تحقیقاتی شما، در شناسایی خطوط بالقوه تحقیقات حائز اهمیت هستند. با این حال، برای اینکه مطمئن شوید سوال پژوهشی شما بی ربط نباشد، بررسی کامل مقالات موجود امری ضروری است. علاوه بر این، در جریان پیشرفت‌های فعلی در زمینه تحقیق خود باشید تا از انجام کاری که شخص دیگری انجام داده است خودداری کنید. (با حجم عظیمی از خروجی علمی که امروزه تولید میشود، این یک سناریوی غیرممکنی نیست)
همچنین می‌توانید سؤالات پژوهشی جدیدی را از مقالات پیدا کنید. به عنوان مثال، بخش بحث و بررسی در بسیاری از مقالات اغلب به سؤالات حل نشده و آزمایشات یا مطالعات اضافی که می‌توان انجام داد اشاره می‌کند. به‌ویژه، اگر نتیجه‌گیری یا تعمیم‌پذیری یک مطالعه بحث‌های زیادی را برانگیخته است، برای تأیید نتایج می‌توانید آن مطالعه را تکرار کنید. در مجموع، زمانی که شما شکاف‌ها و ضعف‌های موجود در مقالات موجود را شناسایی کنید، یک سوال پژوهشی خوب می‌تواند مطرح گردد.
راه‌های دیگری نیز برای یافتن یک سوال پژوهشی مناسب وجود دارد. یکی از این راه‌ها شرکت در کنفرانس‌ها است. ممکن است پیشرفت‌های اخیر در یک زمینه خاص در کنفرانس‌های دانشگاهی ارائه شوند و یا مدت‌ها قبل از انتشار، برای محققان فعال در یک زمینه خاص شناخته شوند. بنابراین، شرکت در این گونه کنفرانس‌ها و ایجاد شبکه با متخصصان این حوزه می‌تواند کمک ارزشمندی در تحقیقات شما باشد.
چارچوب‌های خاصی برای کمک به محققین در تدوین گام به گام سؤالات تحقیق ایجاد شده است. نمونه‌هایی از این چارچوب‌ها عبارتند از PICOT، PESICO و FINER. استفاده از این الگوها می‌تواند به محققان، به ویژه محققان جوان، روشی ساختاریافته برای طوفان فکری و نهایی کردن سؤالات پژوهشی خود بدهد.
PICOT: Population, Intervention, Control, Outcome, Time Frame
(PICOT: جمعیت، مداخله، کنترل، نتیجه، چارچوب زمانی)
PESICO: Person/problem, Environments, Stakeholders, Intervention, Comparison, Outcomes
(PESICO: شخص/مشکل، محیط، ذینفعان، مداخله، مقایسه، نتایج)
FINER: Feasible, Interesting, Novel, Ethical, Relevant
(FINER: امکان پذیر، جالب، بدیع، اخلاقی، مرتبط )
SPICE: Setting, Population, Intervention, Comparison, Evaluation
(SPICE: تنظیم، جمعیت، مداخله، مقایسه، ارزیابی)
در نهایت، یک محقق جوان می‌تواند از داشتن یک استاد خوب بهره‌مند شود. یک همکار ارشد که نه تنها تجربه بیشتری در انجام مطالعات دارد، بلکه کارهایش در مجلات معتبر نیز منتشر شده است، می‌تواند توصیه‌های بسیار ارزشمندی ارائه دهد. راهنمای عالی دیگر یک آماردان است که به شما در انتخاب حجم نمونه مناسب، واحدهای تجزیه و تحلیل و عوامل تعیین کننده آماری راهنمایی کند.
نتیجه
به عنوان جمع بندی، سوال پژوهشی مهمترین عنصر هر مقاله دانشگاهی و اولین و مهمترین مرحله در فرآیند انتشار مقاله است. مقاله‌ای با نتایج غیراصلی، قابل پیش بینی یا پیش پا افتاده احتمال انتشار کمتری دارد. بعلاوه، اگر مطالعه شما از مدل یا طرح مطالعه اشتباهی استفاده کرده باشد و یا داده‌ها را به گونه‌ای جمع‌آوری کرده باشد که اجازه بررسی معنی‌دار فرضیه را نمی‌دهد و یا اندازه‌گیری‌های بسیار کمی که نتیجه‌گیری اطمینان بخشی را فراهم نکند انجام داده‌اید، بازنویسی یا تغییر مقاله شما فایده‌ای نخواهد داشت. صرف زمان برای ایجاد یک سوال پژوهشی که به خوبی نوشته شده به شما کمک می‌کند تا از این مشکلات جلوگیری کنید.
