یک بررسی متون خوب، اطلاعات را به گونه‌ای ادغام می‌کند که چارچوب جدیدی را برای مطالعه فراهم بیاورد. بررسی متون راهی برای زمینه سازی تحقیقتان است و تصویری بزرگتر قبل از اینکه به مشکل تحقیق خود پی ببرید نشان می‌دهد. این کار نه تنها موضوعات اصلی در زمینه تحقیقاتی شما را برجسته می‌کند، بلکه دیدگاه‌های جدیدی را درباره‌ی موضوع تحقیق ارائه می‌دهد. بررسی دقیق متون، خوانندگان را با اصطلاحات مرتبط مورد استفاده در زمینه تحقیقاتی خود آشنا می کند. این کار به شناخت یافته‌های پژوهشی و نظریه‌های مرتبط کمک می‌کند. علاوه‌براین، به تعیین دقیق روش‌هایی که ممکن است برای تحقیق استفاده شوند نیز کمک می‌کند.
5مرحله برای شروع بررسی متون
پنج مرحله قبل از بررسی متون باید انجام شود:
- تمام متون مرتبط با موضوع مورد علاقه خود را شناسایی کنید. تمام انواع مختلف متون از جمله متون نظری، کاربردی و متونی که در مورد روش های تحقیق بحث می‌کند و یا ترکیبی از آنها را بررسی کنید.
- با استفاده از کلمات کلیدی و استراتژی های متعدد، دقیق‌ترین و مرتبط‌ترین داده‌ها را دریافت کنید. در پایگاه های اطلاعاتی چند رشته ای جستجوی گسترده‌ای انجام دهید.
- یافته‌های خود را در خلاصه‌ای دقیق به آنچه شناخته شده است و آنچه نیاز به بررسی دارد گروه‌بندی کنید.
- شکاف‌های موجود یا هرگونه مسئله حل نشده را شناسایی کنید.
- سؤالات گسترده‌ای را که مستلزم تحقیقات بیشتر است، مشخص کنید.
چگونه یک مقاله تحقیقاتی را به بهترین شیوه نقد کنیم؟
برای استخراج حداکثر اطلاعات از یک مقاله پژوهشی، محققان باید سوالات زیر را مطرح کنند!
- نویسنده بر اساس مسئله موجود سؤال تحقیقاتی مناسبی را تدوین کرده است؟
- سؤال تحقیق از نظر دامنه و ارتباط آن به وضوح قابل تعریف است؟
- دیدگاه جایگزین یا بهتری برای سؤال تحقیق وجود داشته است؟
- جهت گیری نویسنده نسبت به مسئله تحقیق چیست؟ آیا این یک تحلیل انتقادی است و یا تفسیری؟
- نویسنده به طور گسترده متن را با توجه به آخرین مقالات مرتبط ارزیابی کرده است؟
- نویسنده مولفه‌های اساسی (جمعیت، مداخلات، نتایج) مطالعه را چگونه تعریف کرده است؟ آیا اندازه گیری‌ها معتبر، دقیق و از نظر آماری معنی دار هستند؟ آیا نتیجه‌گیری‌ها براساس تفاسیر داده‌ها، دقیق هستند؟
- نویسنده استدلال‌های عینی و بی طرفانه‌ای برای بیان مسئله بیان کرده‌است؟ یا نویسنده صرفاً سعی در اثبات عقاید خود را دارد؟
- چگونه این مقاله به درک شما در رابطه با مسئله تحقیق کمک می‌کند؟
- نقاط قوت، محدودیت‌ها و کاستی‌های مطالعه چیست؟
10 سوال برای بررسی متون جامع
1- آیا قبل از شروع بررسی، اهداف تحقیق را به وضوح تعریف کرده‌ام؟
یک سؤال دقیق را انتخاب کنید که به طور مؤثر جستجوی شما را هدایت کند. این کار به شما کمک می‌کند تا لیستی از کلمات کلیدی مرتبط با مشکل تحقیق خود را ایجاد کنید. علاوه براین، به شناسایی پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط برای جستجوی مجلات و مقالات مرتبط کمک می‌کند.
2- آیا همه منابعی که بیان مسئله یا سؤال تحقیقم را تعریف می‌کنند، به درستی شناسایی کرده‌ام؟
بررسی متون به مقالات مجلات، پایان نامه‌ها و رساله‌ها محدود نمی‌شود. باید به منابع اینترنتی معتبر، آخرین مقالات منتشر نشده کنفرانس‌ها و همچنین گزارش های دولتی و شرکتی، مراجعه کرد. اگرچه کتاب‌ها حاوی آخرین اطلاعات نیستند، اما می‌توانند به عنوان نقطه شروع خوبی برای مطالعه اطلاعات پیش نیاز باشند.
3- آیا همه انواع متون از جمله مقالات تحقیقاتی کمی و کیفی را در نظر گرفته‌ام؟
یک بررسی متون جامع به شما کمک می‌کند تا تحقیقات خود را در چارچوب متون موجود انجام دهید و به طور موثر سوالی را در خصوص اینکه چرا مطالعه بیشتر ضروری است ایجاد کنید. جستجوی شما باید به اندازه کافی قوی باشد تا اطمینان حاصل کنید که تمام مقالات مرتبط و جدید را بررسی کرده‌اید. محققان باید مرتبط‌ترین کار را دنبال کنند!
4- آیا شواهد تجربی یا نظری کافی برای حمایت از فرضیه خود دارم؟
اگر شواهد معتبری از آثار قبلی جمع آوری کنید، کشف الگوها و روندهای جدید آسان می شود. علاوه براین، به منطقی کردن اهمیت مطالعه شما کمک می‌کند.
5- آیا تمام تناقضات عمده یا سایر کاستی‌های مرتبط با موضوع تحقیق خود را شناسایی کرده‌ام؟
محققان نه تنها باید به مقالاتی مراجعه کنند که شواهد معتبری ارائه می‌دهند، بلکه باید بر مقالاتی که اطلاعات غیرقطعی یا متناقض ارائه می‌دهند نیز تمرکز کنند. این موضوع کمک می‌کند تا هر گونه سوال باقی مانده در مطالعات قبلی شناسایی شود.
6- آیا نمودار ارتباطی تحقیق من آماده است؟
نمودار ارتباطی روش مؤثری برای تشخیص پیوندهای بین عناصر مختلف یک موضوع تحقیقاتی پیچیده است. این روش ابزار بسیار مهمی است که به شفاف سازی و ساختاردهی یافته‌ها و تفاسیر خاص تحقیق در مراحل مختلف پروژه کمک می‌کند. نمودار ارتباطی یک راه موثر برای نشان دادن درک فعلی شما از موضوع تحقیق است. علاوه بر این، یک نمودار ارتباطی خوب کمک موثری در پیدا کردن بینش‌های جدید با توجه به تصویر واضح روابط احتمالی بین مفاهیم، متغیرها و عوامل کلیدی است.
7- آیا شواهد کافی در مورد صحت و اعتبار طرح‌ها یا روش‌هایی که قصد دارم در آزمایش‌هایم استفاده کنم، از مقالات جمع‌آوری کرده‌ام؟
استفاده از روش‌شناسی و تکنیک‌های تحقیقی که دارای اعتبار علمی هستند، بسیار مهم است. علاوه بر این، از آنجایی که روش‌هایی که به‌ویژه در تحقیقات کیفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اغلب ذهنی‌تر هستند؛ بررسی رویکرد و توضیح معیارهای انتخاب یک روش خاص برای محققان بسیار مهم است.
8- آیا هدف قرار گرفتن مقالات در فهرست نهایی را ، شناسایی کرده ام؟
اگر مقالات خود را بر اساس هدف گنجاندن آنها در فهرست نهایی علامت گذاری کنید، می‌توانید روند نوشتن بررسی متون خود را تسریع کنید. برچسب‌هایی وجود دارد که می‌توان به مقالات اضافه کرد شامل :
- آخرین پیشرفت‌ها یا یک پایه نظری را در مطالعه خود نشان دهید.
- محدودیت ها، ناسازگاری‌ها یا کاستی های مطالعات قبلی را نشان دهید.
- روش‌ها و یا یافته‌های خاصی را نقد یا حمایت کنید.
- مطالعه را در یک محیط متفاوت (منطقه/جمعیت) تکرار کنید.
- نشان دهید که چگونه مطالعه از یافته‌های شما حمایت می‌کند و یا در تضاد است.
- از آن به عنوان مرجع برای ایجاد تحقیقات بیشتر استفاده کنید.
- یک درک کلی از دغدغه‌های مرتبط با موضوع تحقیق خود ارائه دهید.
9- آیا تمام اطلاعات کتابشناختی مربوط به منابع اطلاعاتی خود را ثبت کرده‌ام؟
ثبت و فهرست نویسی جزئیات و منابع کتابشناختی برای هر محققی کاملاً ضروری است. می‌توانید از نرم افزارهایی مانند Reference manager، End Note و Pro Cite برای مدیریت مراجع خود استفاده کنید. علاوه بر این، می‌توانید سابقه جستجوهای کلیدواژه‌ای که انجام داده‌اید را نیز نگه دارید.
10- آیا بررسی متون من گزارش تجزیه و تحلیل انتقادی مقالات را ؛ منعکس می‌کند؟
یک بررسی متون جامع باید ساختارمند، منطقی و منسجم باشد. این یک فرصت خوب است که نشان دهید متن مربوط به تحقیقات خود را منتقدانه تحلیل و درک کرده‌اید. مهم است که متون خود را در بخش‌های مناسبی که موضوعات را مورد بحث قرار می‌دهند ساختار بدهید. گروه بندی متون به نشان دادن روابط و مقایسه آنها کمک می‌کند.
Literature Mapping چیست؟
Literature Mapping یک استراتژی کلیدی به هنگام جستجوی مقالات تحقیقاتی است. از آنجایی که نوشتن بررسی متون، مستلزم یک روش سیستماتیک برای شناسایی، ارزیابی و تفسیر کار سایر محققین، دانشگاهیان و دست اندرکاران از همان حوزه تحقیقاتی است، ایجاد یک طرح و نقشه برای بررسی متون اهمیت دارد. نگاشتن ایده ها، استدلال ها و مفاهیم بخشی ضروری از یک بررسی متون جامع است. علاوه بر این، به عنوان یک روش تثبیت شده برای برونی سازی دانش بیان شده است.
Literature Mapping یک «طرح گرافیکی»، «نمایش نموداری» یا «استعاره جغرافیایی» از موضوع تحقیق است. پژوهشگران اغلب تحت تأثیر حجم زیادی از اطلاعاتی که با آنها مواجه می شوند قرار می‌گیرند و در شناسایی و سازماندهی اطلاعات در چارچوب تحقیقات خود با مشکل مواجه می‌شوند. محققین بهتر است ساختارهایی از رشته خود را توسعه دهند که نه تنها از نظر علمی، بلکه از نظر پیوندهای بین علمی نیز غنی باشد. این فرآیند به عنوان Literature Mapping نامیده می‌شود.
چگونه Literature Mapping به محققان کمک می‌کند؟
Literature Mapping به روش های زیر به محققین کمک می کند:
- شواهد شفافی از درک و تفسیر دانشجو در زمینه تحقیقاتی ارائه می‌کند تا با همتایان و اساتید به اشتراک بگذارد.
- تغییر روش به محققان کمک می‌کند که برای شکاف‌های پنهان تحقیق الگوهایی را تشکیل دهند.
- علاوه بر این، به شناسایی شکاف ها در تحقیقات مربوطه کمک می کند.
- در نهایت، به محققان این امکان را می‌دهد که زمینه‌های اصلی مطالعه و پارامترهای کار خود را شناسایی کنند.
چگونه یک Literature Map بسازیم؟
Literature Mapping نه تنها یک ابزار سازمانی، بلکه یک ابزار بازتابی است. بین دانش بیان شده با شناسایی مفاهیم، ایده ها و روش های کلیدی و دانش رویه ای که مفاهیم کلیدی و پیوندها یا روابط بین آنها نشان داده می‌شود، تمایز قائل می شود. بررسی متون ساختارهای تحقیق را به عنوان یک “حوزه تولید دانش” مفهوم سازی می‌کند. بنابراین، برهویت نهادهای علمی مختلف از حوزه‌های مختلف تاکید دارد و می‌تواند به صورت نظری، روش‌شناختی یا بنیادی ترسیم شود.
دو رویکرد Literature Mapping عبارتند از:
- طرح ریزی با ایده های کلیدی یا توصیفگرها: این طرح از کلمات کلیدی در موضوعات تحقیق ایجاد می‌شود.
- طرح ریزی نویسنده: این رویکرد به عنوان تطبیق استناد نیز نامیده می شود که متخصصان موارد کلیدی را شناسایی می‌کنند. و ممکن است شامل استفاده از نقل قول ها برای پیوند دادن آنها نیز باشد.
به طور کلی، literature map (نقشه‌های متون) را می‌توان براساس تئوری‌ها، تعاریف، یا گاه‌شماری و ارجاع متقابل به دو نوع طرح ریزی تقسیم کرد. علاوه بر این، محققان از نقشه های ذهنی به عنوان یک فرآیند مقایسه‌ای، طرح ریزی کلی مفهوم خاص (نتایج در یک مثلث قائم الزاویه)، یا یک طرح ریزی با فرآیند استقرایی به مفاهیم خاص (نتایج در یک مثلث معکوس) استفاده می‌کنند.
روش‌های مختلف Literature Mapping چیست؟
انواع مختلف Literature Mapping به شرح زیر است:
-
براساس ویژگی
ساختارهای استدلال از ثبت صفحات خلاصه گسترش می‌یابد.
-
طرح ریزی درختی موضوع
نقشه‌های خلاصه شده‌ای که گسترش موضوع را در موضوعات فرعی تا هر تعداد نشان می‌دهد.
-
براساس محتوا
ساختاردهی خطی محتوا از طریق طبقه بندی سلسله مراتبی.
-
طرح‌ریزی طبقه‌بندی شده
گروه بندی از طریق طبقه بندی استاندارد شده
-
طرح مفهومی
با یک اصل اساسی علت و معلولی ، نقشه های مفهومی می توانند رابطه بین فرآيندهای تئوری و عملی را نشان دهند.
-
طرح ریزی وابسته به معنا
استفاده از ارتباطات لفظی برای بحث، تأثیرگذاری یا متقاعد کردن به ویژه در سیاست اجتماعی و علوم سیاسی اهمیت دارد. به عنوان یک استراتژی پیوند دادن مطالب در نظر گرفته می‌شود. از ابزار‌هایی که برای این مورد شناسایی شده است می توان برای ارائه مواردی از قبیل استعاره و کنایه استفاده نمود.
-
Citation mapping
Citation mapping یا طراحی استنادی ، یک فرآیند تحقیقاتی است که به طور خاص برای ایجاد پیوند بین نویسندگان با استناد به مقالات آنها ایجاد شده است. استنادهای سنتی که به صورت دستی انجام می‌شده است با پایگاه‌های اطلاعاتی خودکار جایگزین شده‌اند که روش‌های طرح ریزی بصری را امکان‌پذیر می‌کنند (مانند ISI Web of Science). در نتیجه Citation mapping ، در یک حوزه موضوعی می‌تواند در تعیین فراوانی نویسندگان و مقالات خاص مؤثر باشد.
5 ابزار مفید برای Literature Mapping
فناوری‌های امروزه روند Literature Mapping را آسان کرده است. با این حال، با گزینه‌های متعددی که به صورت آنلاین در دسترس است، انتخاب یک ابزار کارآمد برای محققان دشوار می‌باشد. در این‌جا ابزارهای توصیه شده Literature Mapping برای انتخاب ذکر شده است:
1- Connected Papers
آ. Connected Papers یک ابزار تجسمی ساده و در عین حال قدرتمند است که از یک مقاله برای شروع استفاده می‌کند.
ب. ابزاری آسان است که به سرعت مقالات مشابه را تنها با یک “مقاله” (یک مقاله مرتبط) شناسایی می‌کند.
ج .علاوه‌براین، به شناسایی مقالات اصلی و همچنین مقالات مروری کمک می‌کند.
د. براساس خطوط اتصال یک نمودار همسان ایجاد می‌کند نه یک نمودار استنادی ( بر اساس معیار تشابه).
ه. لزوماً روابط استنادی مستقیم را نشان نمی‌دهد.
و. سپس مقالات شناسایی شده را می توان به اکثر مدیران مرجع مانند Zotero، EndNote، Mendeley و غیره ارسال کرد.
2- Inciteful
آ. Inciteful یک ابزار قابل تنظیم است که می تواند برای شروع با چندین مقاله در یک فرآیند تکراری استفاده شود.
ب. نتایج حاصل از چندین مقاله را می توان به صورت دسته ای با یک فایل BibTex وارد کرد.
ج. Inciteful لیست‌های زیر را به طور پیش فرض از مقالات تولید می‌کند:
- مقالات مشابه (از شاخص Adamic/Adar استفاده می‌کند)
- “مهم ترین مقالات در نمودار” (بر اساس رتبه صفحه)
- مقالات اخیر 100 نویسنده برتر
- مهمترین مقالات اخیر
د. این ابزار اجازه می‌دهد تا نتایج را با کلمات کلیدی فیلتر کنید.
ه. نکته مهم این است که مقالات را می‌توان مستقیماً بر اساس عنوان یا DOI نیز اضافه کرد.
3- Litmaps
Litmaps یک فرآیند تکرارشونده را دنبال می‌کند. همچنین تصاویری را برای مقالات یافت شده به وجود می‌آورد. اجازه می دهد تا مقالات را با استفاده از فرمت BibTex وارد کنید که امکان ارسال به بیشتر مدیران مرجع مانند Zotero، EndNote، Mendeley را فراهم می‌کند. علاوه بر این، اجازه ورود مقاله از نمایه ORCID را نیز می دهد. برای یافتن مقالات نمایه شده Litmaps از روش جستجوی کلمات کلیدی استفاده می‌شود. علاوه بر این، امکان به روزرسانی‌های ایمیل، «متون جدید» را نیز فراهم می‌کند. ویژگی منحصر به فرد آن این است که امکان همپوشانی طرح‌های مختلف را فراهم می‌کند. در نهایت، امکان یافتن مقالات مرتبط برای افزودن به طرح را فراهم می‌آورد.
4- وبسایت های مبتنی بر استناد
آ. CoCites یک روش مبتنی بر استناد برای تحقیق در متون علمی است.
ب Citation Gecko ابزاری برای پیش‌بینی ارتباط بین مقالات است.
ج VOSviewer یک نرم افزار برای ایجاد و پیش‌بینی شبکه های کتاب سنجی است. این شبکه‌ها مجلاتی هستند که ممکن است شامل پژوهشگران یا نشریات فردی باشند و می‌توانند بر اساس استناد، تطبیق کتابشناختی، استناد مشترک، یا روابط هم‌نویسندگی ایجاد شوند. VOSviewer همچنین قابلیت بررسی متن را نیز ارائه می‌دهد .
5- ابزارهای زمینه‌ای استناد
آ. وبسایت Scite به کاربران این امکان را می‌دهد که مشاهده کنند چگونه یک نشریه با ارائه استناد و طبقه بندی، شواهد تأییدکننده یا متضادی برای ادعای ذکر شده ارائه می‌دهد؟
ب Semantic Scholar یک ابزار تحقیقاتی مبتنی برهوش مصنوعی رایگان است و برای متون علمی در دسترس می‌باشد.
