انجام دادن تحقیقات هنگام نوشتن رساله، پایان نامه یا هر گزارشی، اغلب پله پله است. انتخاب روش تحقیق صحیح می تواند موفقیت و کیفیت کلی گزارش شما را تعیین کند. از این رو ضروری است که مرحله اولیه تحقیق خود را به درستی انجام دهید. در این مقاله، روش‌های تحقیق را به تفصیل مورد بحث قرار می‌دهیم و به شما کمک می‌کنیم تا تشخیص بدهید کدام روش تحقیق را برای مطالعه خود انتخاب کنید.
آشنایی با روش‌های تحقیق مختلف
دو رویکرد کلی برای جمع آوری داده ها وجود دارد: تحقیق کمی و تحقیق کیفی.
تحقیق کمی
در این نوع پژوهش، داده‌های جمع‌آوری شده عموماً به صورت اعداد هستند. نمودارها برای تأیید نظریه‌ها و مفروضات بیان می‌شوند. در روش تحقیق کمی، اطلاعات واقعی را می‌توان با روش‌های مختلفی جمع آوری کرد، از جمله:
نظرسنجی ها
نظرسنجی ها فهرستی از سوالات چند گزینه‌ای را شامل می‌شود که پژوهشگر به صورت حضوری، تلفنی یا آنلاین جمع آوری می‌کند. در گزارش خود، قبل از اینکه یافته‌های نظرسنجی را ذکر کنید، می‌توانید با معرفی اطلاعاتی مانند زمان و مکان انجام نظرسنجی، مدت زمانی که شرکت‌کنندگان به سؤالات پاسخ دادند، سرعت پاسخ به سوالات و غیره خوانندگان خود را در نظرسنجی راهنمایی کنید. علاوه بر این، شما می‌توانید فهرستی از پرسشنامه کامل را به‌عنوان ضمیمه اضافه کنید تا خواننده شما دقیقاً بداند چه داده‌هایی جمع‌آوری کرده‌اید.
آزمایشات
شما در این روش، آزمایش را در محیطی کنترل شده انجام می دهید و داده ها را از این طریق به دست می آورید. این نوع داده زمانی استفاده می شود که در آن متغیرها برای ایجاد روابط علت و معلولی کنترل و دستکاری می‌شوند. بهتر است در گزارش خود اطلاعات کاملی در مورد نحوه طراحی آزمایش (مثلاً بین آزمودنی ها یا درون آزمودنی ها)، ابزارها، تکنیک ها و رویه هایی که برای انجام آزمایش استفاده کرده اید، ذکرکنید.
داده های موجود
در اینجا، شما داده ها را از یک منبع موجود (مانند انتشارات یا داده های آرشیوی) برای گنجاندن در تجزیه و تحلیل خود جمع آوری می‌کنید. داده‌های خود را در گزارش وارد کنید، اطلاعاتی را در مورد اینکه منبع مطالب را از کجا تهیه کرده‌اید، نحوه تولید اولیه داده‌ها و معیارهایی که برای انتخاب محدوده تاریخ استفاده کرده‌اید را درج کنید.
مشاهدات
شامل مشاهده افراد در محیط طبیعی آنها است که در آن متغیرها قابل کنترل نیستند.
تجزیه و تحلیل محتوا
به ثبت سیستماتیک و وجود کلمات خاص یا مجموعه ای از متون برای تجزیه و تحلیل الگوهای ارتباطی اشاره دارد.
در تحقیقات کمی، می توانید اطلاعاتی را در موارد زیر وارد کنید:
- نحوه تهیه اطلاعات
- نرم افزار مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها (مانند Stata یا SPSS)
- روش های آماری مورد استفاده (مانند تحلیل رگرسیون)
نمونه ای از تحقیق کمی
این طرح را در نظر بگیرید. شما از حدود 300 دانشجو در دانشگاه خود نظرسنجی می کنید و از آنها سؤالاتی می پرسید: “در مقیاس 1 تا 5، چقدر از مهارت های تدریس اساتید خود راضی هستید؟”
می توانید تجزیه و تحلیل آماری را روی داده ها انجام دهید و نتیجه ای مانند “به طور متوسط دانشجویان به اساتید خود امتیاز 4.4 دادند.”
تحقیق کیفی
این روش برای درک عقاید، مفاهیم یا تجربیات افراد از طریق مصاحبه، گروه های متمرکز، مطالعات موردی، تحلیل گفتمان و بررسی متون استفاده می شود. این اساساً یک نظرسنجی است که برای جمع آوری عقاید و تجربیات مردم انجام می شود.
اجازه دهید به تکنیک های تحقیق کیفی نگاهی بیندازیم.
مصاحبه
در این روش محقق سؤالات باز پاسخ را به صورت شفاهی از پاسخ دهندگان می‌پرسد. زمان، مکان و نحوه انجام مصاحبه ها را نیز باید شرح دهید. همچنین مصاحبه اطلاعاتی در مورد نحوه یافتن و انتخاب شرکت کنندگان نیز باید داشته باشد.
- چند نفر شرکت کرده‌اند؟
- مکالمات به چه شکلی بوده است؟ (ساختار یافته، نیمه ساختاریافته، بدون ساختار)
- مصاحبه ها چقدربه طول انجامیده است؟
- نحوه ضبط آنها (به عنوان مثال ضبط سمعی و بصری و یادداشت برداری)
- چه گروه یا جامعه ای را مشاهده کرده‌اید؟
- چگونه به شرکت کنندگان دسترسی پیدا کرده‌اید؟
گروه‌های متمرکز
جمع‌آوری نظرات ازافراد در مورد یک موضوع به‌وسیله طریق بحث گروهی.
مطالعه موردی
مطالعه عمیق یک رویداد، یک سازمان، یک فرد یا یک گروه است. توضیح دهید که چگونه مطالب مطالعه موردی خود (مانند متون یا تصاویر) را برای تجزیه و تحلیل انتخاب کرده اید. همچنین نوع مطالبی را که تجزیه و تحلیل کرده اید، و نحوه جمع آوری و انتخاب آنها را نیز توضیح بدهید.
بررسی متون
پژوهشگر آثار سایر نویسندگان را بررسی می‌کند.
در تحقیقات کیفی، تحلیل بر اساس تصویر، زبان و مشاهدات (به طور کلی شامل تحلیل متنی) خواهد بود. روش های خاص ممکن است تحلیل‌هایی مانند موارد زیر باشد:
- محتوا: بحث و دسته بندی درباره‌ی معنای جملات، کلمات و عبارات.
- موضوعی: کدگذاری و بررسی دقیق داده ها برای شناسایی مضامین و الگوهای گسترده
- گفتمان: مطالعه ارتباطات و هدف در زمینه بافت اجتماعی آنها
نمونه رویکرد تحقیق کیفی
اجازه دهید موقعیتی را در نظر بگیریم که در آن مصاحبه های عمیقی با مثلاً 20 دانش آموز انجام می‌دهید وسؤالاتی را از آنها می‌پرسید: “چقدر از مطالعه برنامه درسی خود رضایت دارید؟” ، “جنبه مثبت برنامه مطالعاتی چیست؟”، و “دانشجویان احساس می کنند چه کاری می توان برای بهبود برنامه مطالعاتی انجام داد؟” بر اساس پاسخ هایی که دریافت می‌کنید، تمام مصاحبه ها را با استفاده از نرم افزار بازنویسی صدای ضبط شده رونویسی می‌کنید و اشتراکات و الگوهایی را در پاسخ ها پیدا می کنید.
روش‌های ترکیبی
این روش شامل ترکیبی از جست وجوی عمیق و اندازه گیری عددی است.
فرض کنید شما مصاحبه‌هایی انجام می‌دهید تا بفهمید دانش‌آموزان چقدر از مطالعات خود راضی هستند و پاسخ‌های آنها بینش جدیدی را ارائه می‌دهد. و در آینده از نظرسنجی به عنوان ابزاری برای آزمایش بینش‌ها در مقیاس بزرگ استفاده می‌کنید.
رویکردی دیگر این است که محقق برای یافتن گرایش‌ها، نظرات یا باورها کار را با یک نظرسنجی شروع کند . در ادامه مصاحبه‌هایی برای درک بهتر دلایل این روندها انجام دهید.
درک تفاوت بین تحقیقات کمی و کیفی
روش‌های تحقیق کمی و کیفی داده‌ها را به روش‌های مختلف جمع‌آوری می‌کنند و به شما امکان می‌دهند به انواع مختلف سؤالات تحقیق پاسخ دهید.
| تحقیق کمی | تحقیق کیفی |
| بر آزمون نظریه‌ها و فرضیه‌ها تمرکز دارد. |
تمرکز برایده‌ها و ایجاد یک نظریه یا فرضیه |
| تجزیه و تحلیل از طریق ریاضی و تجزیه و تحلیل آماری | تحلیل و تفسیر خلاصه و دسته بندی شده |
| به صورت اعداد، نمودارها و جداول بیان می شود. | در کلمات بیان می شود. |
| به پاسخ‌دهندگان زیادی نیاز دارد. | به پاسخ‌دهندگان کمی نیاز دارد. |
| سوالات بسته پاسخ دارد. (چند گزینه ای) | سوالات باز پاسخ دارد. |
| اصطلاحات کلیدی: آزمایش، اندازه گیری، تکرارپذیری | اصطلاحات کلیدی: درک، زمینه، پیچیدگی، ذهنیت |
زمان استفاده از تحقیقات کیفی در مقابل تحقیقات کمی
یک قانون کوچک برای تصمیم گیری در مورد استفاده از داده های کمی یا کیفی عبارت است از:
- اگر می‌خواهید چیزی (نظریه یا فرضیه) را تأیید کنید و یا بیازمایید، استفاده از تحلیل کمی بهتراست.
- اگر می خواهید چیزی (مفاهیم، افکار، تجربیات) را درک کنید، استفاده از تحقیقات کیفی بهتراست.
برای اکثر موضوعات تحقیقاتی، می توانید بین روش های کیفی، کمی یا ترکیبی یکی را انتخاب کنید. اینکه در این میان کدام نوع تحقیق را انتخاب می‌کنید، بستگی به این دارد که آیا از رویکرد تحقیق استقرایی استفاده می‌کنید یا قیاسی؟ ; سوال(های) تحقیق شما؛ آیا شما در حال انجام تحقیقات تجربی، همبستگی یا توصیفی هستید؟ ; و ملاحظات دیگر مانند پول، زمان، در دسترس بودن داده ها.
تجزیه و تحلیل داده‌های کمی و کیفی
هنگامی که داده‌ها را با استفاده از روش کمی به دست می‌آورید، می‌توانید داده‌های ترکیبی را با استفاده از تجزیه و تحلیل آماری برای کشف الگوها یا اشتراکات در داده‌ها تجزیه و تحلیل کنید. نتایج را می توان در نمودارها و جداول گزارش کرد.
از برنامه هایی مانند SPSS ، SAS یا Excel می توان برای محاسبه پارامترهایی مانند:
- میانگین نمره
- تعداد دفعاتی که پاسخ خاص داده شده است.
- همبستگی بین دو یا چند متغیر
- قابلیت اطمینان نتایج
تجزیه و تحلیل داده های کیفی نسبت به داده های کمی چالش برانگیزتر است. این نوع داده‌ها به جای اعداد شامل تصاویر، متن یا فیلم است.
برخی از رویکردهای مرسوم برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی عبارتند از:
- تحلیل محتوای کیفی: برای دنبال کردن موقعیت و معنای کلمات یا عبارات
- تحلیل موضوعی: پژوهشگر داده‌ها را به طور دقیق برای شناسایی مضامین و الگوهای اصلی بررسی می‌کند.
- تجزیه و تحلیل گفتمان: مطالعه نحوه عملکرد ارتباطات در زمینه های اجتماعی
نتیجه
باید به یاد داشته باشید که هدف فقط توصیف روش هایتان نیست. بلکه می‌خواهید نشان دهید چگونه و چرا از این روش‌ها استفاده کرده‌اید؟ کاربرد این روش‌ها چیست؟ و آیا شما تحقیق را با دقت انجام داده‌اید؟ شما باید بتوانید خواننده را متقاعد کنید که چرا روش کیفی یا کمی را انتخاب کرده‌اید؟ و چگونه با هدف شما مطابقت دارد؟ روش مورد استفاده باید برای پاسخ به سوال تحقیق و بیان مسئله روشن باشد. شما باید همیشه و در همه بخش‌ها، انتخاب‌هایتان را با هدف اصلی پایان نامه خود ارتباط دهید.
