نکات کلیدی:
- داوری همتایان فرآیندی است که طی آن مجلات کیفیت محتوایی، را که منتشر می‌کنند، با دعوت از متخصصان این حوزه برای بررسی و اظهار نظر در مورد دست‌نوشته‌های دریافتی بررسی و تنظیم می‌کنند.
- دست نوشته هایی که به یک مجله ارسال می شوند ابتدا توسط تیم تحریریه بررسی اولیه می شوند.
- مقالاتی که آنالیز اولیه را طی می کنند برای داوری همتا به حداقل دو متخصص فرستاده می شوند.
- داور همتا به طور مستقل به سردبیر مجله توصیه می کند که آیا مقاله باید رد یا پذیرفته شود (با یا بدون تجدید نظر).
- سردبیر مجله تمام بازخوردهای داوران را در نظر می گیرد و برای پذیرش یا رد مقاله تصمیم گیری می کند.
فرآیند داوری همتا برای مجلات اساساً یک مکانیسم کنترل کیفیت است. این عمل، فرآیندی است که طی آن کارشناسان آثار علمی را ارزیابی می کنند و هدف آن تضمین کیفیت بالای علم منتشر شده است. با این حال، داوران همتا در مورد پذیرش یا رد مقالات تصمیم نمی گیرند. در مجلات معتبر، اختیار تصمیم گیری صرفاً بر عهده سردبیران مجلات یا هیئت تحریریه مجله است. در واقع، این سردبیر مجله است که در فرآیند تصمیم‌گیری نقش اساسی دارد.
فرآیند تصمیم گیری مجله
به طور معمول، پس از ارسال مقاله به یک مجله، ویراستار مجله، نسخه پیش نویس را بررسی می کند و تصمیم می گیرد که آن را برای بررسی کامل ارسال کند یا خیر. تنها پس از آنالیز اولیه، نسخه پیش نویس برای یک یا چند داور همتا ارسال می‌شود. در نهایت، سردبیران مجله یا هیئت تحریریه مجله، گزارش های داوران همتا را بررسی می کنند و تصمیم نهایی را برای پذیرش یا رد مقاله برای انتشار می گیرند.
بررسی اولیه
سالانه حدود 3 میلیون نسخه پیش نویس مقالات به مجلات ارسال می شود. با توجه به حجم زیاد مقالات ارسالی، مجلات بیشتر و بیشتری از سیاست بررسی مقالات قبل از ارسال آنها برای داوری همتایان پیروی می کنند. در طول بررسی اولیه، سردبیران مجله عمدتا موارد زیر را بررسی می کنند:
سردبیران مجلات معمولاً صدها نسخه خطی را در سال بررسی می کنند. یکی از اولین مواردی که ویراستاران به آن نگاه می‌کنند کاورلتر است. اگر مطالعه به اندازه کافی جالب به نظر نرسد، ممکن است از کاورلتر فراتر نرود. بنابراین، ضروری است که نویسندگان کاورلتر را به خوبی بنویسند که اهمیت و قدرت تحقیق آنها را نشان دهد و همچنین دلیل خوبی برای مناسب بودن نسخه پیش نویس مقاله برای مجله باشد. سپس چکیده را مرور می‌کنند و حتی ممکن است مقدمه، اشکال و جداول یا بخش‌های دیگر مقاله را نیز مرور کنند تا تعیین کنند آیا نسخه پیش نویس از آستانه کیفیت خود عبور می‌کند یا خیر.
مزایای بررسی اولیه
- اگر مقاله به وضوح خارج از محدوده مجله باشد، رد سریع به نویسنده این امکان را می دهد که به سرعت دست نوشته خود را به مجله دیگری ارسال کند.
- وقت داوران همتا برای ارزیابی و ارائه بازخورد برای نسخه‌ای با کیفیت پایین‌تر تلف نمی‌شود.
داوری همتا
هنگامی که یک نسخه خطی از مرحله بررسی اولیه عبور می کند، برای داوری همتایان ارسال می شود.
سه نوع رایج داوری همتا برای انتشار مجلات وجود دارد:
- تک سوکور: نام داوران برای نویسندگان فاش نمی‌شود.
- دو سوکور: نام داوران و نویسندگان برای یکدیگر آشکار نمی‌شود.
- داوری باز: نام نویسندگان و داوران برای یکدیگر آشکار می‌شود.
به طور کلی، حداقل 2 داور همتا (حداکثر 6 نفر) برای داوری همتا انتخاب می‌شوند. داوران همتا به طور ایده‌آل در زمینه خود متخصص هستند.مجلات معمولاً مجموعه‌ای از داوران همتا را تشکیل می‌دهند که سابقه خوبی در ارائه نظرات باکیفیت دارند. و یا ممکن است منابع را بررسی کنند تا داوران بالقوه را شناسایی کنند و یا با محققانی که در کنفرانس‌ها و سمینارها ملاقات کرده‌اند تماس بگیرند. بسیاری از مجلات هستند قبل از اینکه افراد را به عنوان داور تعیین کنند ابتدا از آنها می‌پرسند که آیا مایل به بازبینی مقاله هستند یا خیر.
ویراستاران باید مراقب باشند تا داورانی را انتخاب کنند که از تخصص کافی در موضوعی خاص برخوردار باشند.بنابراین، بررسی مقالات بسیار فنی یا مقالاتی از حوزه‌های موضوعی خاص ممکن است بیشتر به طول بینجامد، زیرا ممکن است ویراستاران مدتی طول بکشد تا داوران مناسب را پیدا کنند.
برخی از مجلات به نویسندگان این امکان را می‌دهند که داوران برگزیده و غیر ارجح را توصیه کنند. نویسندگان بهتر است در صورت وجود از این گزینه استفاده کنند، زیرا می‌تواند روند داوری را تسریع بخشد، زیرا باعث صرفه‌جویی در وقت مجله برای جستجوی داوران می‌شود.علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که داوران همتا، بیشتر از بازبینان توصیه‌شده مجله،پذیرش مقاله را توصیه کنند.
داوری همتا زمانی تکمیل می‌شود که همه داوران گزارش مفصلی را همراه با نظرات خود در مورد مقاله و توصیه‌های خود برای مجله ارسال کنند. به طور معمول، مجلات از داوران می‌خواهند که بررسی‌های خود را در عرض 3-4 هفته تکمیل کنند. با این حال، تعداد کمی از مجلات مکانیزمی برای اجرای ضرب الاجل دارند، به همین دلیل است که پیش‌بینی مدت زمان داوری همتایان دشوار است.
تصمیم نهایی
سردبیر مجله یا هیئت تحریریه، بازخورد ارائه شده توسط داوران را در نظر می گیرد و به تصمیم نهایی می رسد. متداول ترین تصمیماتی که گرفته می شود به شرح زیر است:
- پذیرش بدون هیچ تغییری (پذیرش): مجله مقاله را به شکل اصلی منتشر خواهد کرد.
- پذیرش با اصلاحات جزئی (پذیرش): مجله مقاله را منتشر می کند و از نویسنده می خواهد که اصلاحات کوچکی انجام دهد.
- پذیرش پس از بازبینی‌های عمده (پذیرش مشروط): مجله مقاله را منتشر می‌کند به شرطی که نویسندگان تغییرات پیشنهادی داوران و/یا ویراستاران را انجام دهند.
- تجدید نظر و ارسال مجدد (رد مشروط): مجله مایل است پس از ایجاد تغییرات عمده توسط نویسندگان مقاله را در دور دیگری از تصمیم گیری بررسی نماید.
- رد مقاله (رد کامل): مجله مقاله را منتشر نخواهد کرد یا در آن تجدید نظر نخواهد کرد حتی اگر نویسندگان اصلاحات اساسی انجام دهند.
گزینه اول (قبول بدون هیچ تغییری) نادر است. تصمیم دوم (پذیرش با اصلاحات جزئی) معمولاً بهترین نتیجه ای است که نویسندگان باید به آن امیدوار باشند. هنگامی که یک مجله یک مقاله را به طور کامل رد می کند، به نویسندگان توصیه می شود که دوباره به همان مجله ارسال نکنند. اگر مجله می خواست در مقاله تجدید نظر کند، رد مشروط صادر می کرد. رد کامل به این معنی است که مجله فکر می‌کند مقاله استانداردها یا علایق انتشار خود را حتی پس از بازبینی‌های سنگین برآورده نخواهد کرد.
آیا داوران و ویراستاران همتا همیشه در مورد آنچه ارزش انتشار دارد توافق دارند؟
خط‌مشی‌های تصمیم‌گیری ویراستاران متفاوت است. برخی زمانی پیش نویس مقاله را رد می‌کنند که حتی یک داور همتا رد مقاله را توصیه می‌کند، برخی زمانی که اکثریت داوران رد را توصیه می‌کنند، و برخی تنها زمانی که همه داوران رد را توصیه می‌کنند.
معمول است که داوران همتا بازخورد متناقضی در مورد یک دست نوشته ارائه می دهند. یکی از ویراستاران تا آنجا پیش رفت که می‌گفت «توافق بین داوران نادر است».در موارد بازخورد متناقض، سردبیر مجله ممکن است قبل از تصمیم گیری، مقاله را برای داور سوم ارسال کند و نویسنده ممکن است مجبور باشد مدت بیشتری منتظر بماند تا فرآیند داوری همتا تکمیل شود.
در واقعیت، داوران پذیرش مقاله را بیشتر از رد کردن آن توصیه کنند. بنابراین، سردبیران مجلات بسیاری از مقالاتی را که داوران همتا در واقع برای انتشار توصیه کرده‌اند، با تصمیم‌گیری‌هایشان بر اساس نظرات خودشان در مورد ارزش انتشار مقالات، رد می‌کنند. نقش داوری همتا به نویسندگان کمک می‌کند تا مقالات خود را بهبود ببخشند.
کلام آخر
به دلیل تعداد زیاد ارسال‌ها، مجلات سطح بالا اغلب مجبور می‌شوند به دلایل مختلف، مانند تعداد زیاد ارسال‌ها یا عدم تناسب با تمرکز ویراستاری مجله، حتی مقالاتی با کیفیت بالا را رد کنند. داوران و ویراستاران به راحتی در مورد مقالاتی که به وضوح قابل قبول نیست توافق می کنند، در حالی که تصمیم گیری در مورد مقالاتی که ارزش انتشار دارد چالش سخت تری است. در نهایت، سردبیران مجلات بر اساس نظرشان در مورد ارزش انتشار مقالات و نظرات داوران، تصمیم به پذیرش یا رد مقالات می‌گیرند.
